یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان سگها، حفظ سلامت دوست وفادارشان است. سگها برخلاف انسان‌ها توانایی صحبت کردن و بیان احساسات خود را ندارند؛ بنابراین تشخیص بیماری‌های سگ نیازمند دقت، آگاهی و شناخت رفتارهای طبیعی و غیرطبیعی آن‌هاست.
بسیاری از بیماری‌ها در سگها در مراحل اولیه علائم خفیف و غیرقابل توجهی دارند. اما همین علائم به‌ظاهر ساده، می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشند. اگر این علائم به‌موقع شناسایی نشوند، ممکن است منجر به تشدید بیماری، بستری در بیمارستان دامپزشکی یا حتی مرگ حیوان شوند.
در این مقاله، به‌صورت جامع و علمی، تمام نشانه‌هایی که ممکن است از بد بودن حال سگ خبر دهند را بررسی می‌کنیم. این مقاله بر اساس منابع معتبر دامپزشکی و تجربه‌های بالینی نوشته شده است و هدف آن، کمک به صاحبان سگ برای تشخیص سریع‌تر بیماری در حیوان خانگی‌شان است.
چرا شناخت علائم بیماری در سگ اهمیت دارد؟
شناخت زودهنگام علائم بیماری در سگ، تفاوت میان یک بیماری قابل درمان و یک بحران پزشکی خطرناک را رقم می‌زند. سگها از لحاظ زیستی دارای غریزه‌ای برای پنهان کردن درد هستند. این ویژگی در طبیعت به آن‌ها کمک می‌کند تا از شکارچیان در امان بمانند؛ اما در محیط خانگی، همین غریزه می‌تواند مانع تشخیص زودهنگام بیماری شود.
همچنین برخی از بیماری‌های سگها مانند هاری، لپتوسپیروز یا سالمونلا قابلیت انتقال به انسان را دارند. این گروه از بیماری‌ها که تحت عنوان «زئونوز» شناخته می‌شوند، تهدیدی برای سلامت اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان و سالمندان هستند.
بنابراین، آشنایی با علائم بیماری در سگ، نه‌تنها به حفظ سلامت حیوان کمک می‌کند، بلکه از انتقال بیماری‌های خطرناک به انسان نیز جلوگیری خواهد کرد.
علائم عمومی که نشان‌دهنده بد بودن حال سگ هستند
یکی از اولین نشانه‌های بیماری در سگ، تغییر در وضعیت عمومی بدن و رفتار اوست. اگر سگ شما بیش از حد بی‌حال شده، بازیگوشی همیشگی‌اش را از دست داده یا تمایلش به ارتباط با انسان‌ها کم شده، احتمالاً مشکلی در سلامتی‌اش وجود دارد.
برخی از علائم عمومی شامل موارد زیر هستند:
خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز
کاهش انرژی و بی‌علاقگی به بازی و پیاده‌روی
نفس‌نفس زدن در شرایطی که حیوان فعالیت نکرده
از دست دادن وزن بدون دلیل مشخص
تب بالاتر از ۳۹.۵ درجه سانتی‌گراد
تغییر رنگ لثه‌ها به سفید، آبی یا زرد
تنفس سنگین یا غیرعادی هنگام استراحت
لرزش بدن بدون دلیل محیطی (مثل سرما)
این علائم ممکن است به تنهایی یا همراه با نشانه‌های دیگر ظاهر شوند. در هر صورت، مشاهده آن‌ها باید شما را نسبت به وضعیت سلامت سگتان حساس کند.
علائم گوارشی و تغذیه‌ای که نشان‌دهنده بیماری هستند
دستگاه گوارش یکی از حساس‌ترین سیستم‌های بدنی در سگ‌هاست و بسیاری از بیماری‌ها از طریق تغییر در تغذیه و دفع خود را نشان می‌دهند.
در ادامه به مهم‌ترین علائم گوارشی اشاره می‌شود:
بی‌اشتهایی یا کاهش محسوس میل به غذا
استفراغ، به‌ویژه اگر مکرر، خونی یا با بوی غیرعادی باشد
اسهال، به‌ویژه اگر تکرار شود یا همراه با خون یا کف باشد
نفخ شدید شکم، به‌خصوص در نژادهای بزرگ مثل ژرمن شپرد یا روتوایلر
یبوست یا سختی در دفع مدفوع
دفع مدفوع با بوی بسیار زننده یا رنگ غیرطبیعی
اگر سگ شما بیش از ۲۴ ساعت غذا نخورد، یا بیش از دو بار در روز دچار استفراغ یا اسهال شود، باید فوراً با دامپزشک تماس بگیرید.
علائم تنفسی سگ که نباید نادیده گرفته شوند
بیماری‌های تنفسی در سگها اغلب با علائم واضحی ظاهر می‌شوند. این علائم شامل:
سرفه‌های خشک، شدید یا همراه با صداهای غیرعادی
تنفس سخت یا نفس‌نفس زدن در زمان استراحت
خس‌خس کردن هنگام تنفس
تنفس از راه دهان بدون فعالیت بدنی
صداهای غیرمعمول در حنجره یا بینی
نژادهای پوزه‌کوتاه مانند پاگ و بولداگ بیشتر مستعد مشکلات تنفسی هستند. همچنین سرفه همراه با استفراغ یا بی‌حالی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های خطرناک مانند تنگی نای یا بیماری قلبی باشد.
علائم قلبی و عروقی سگ که باید جدی گرفته شوند
قلب یکی از اندام‌های حیاتی بدن است و مشکلات آن ممکن است به‌صورت خاموش پیش بروند تا زمانی که به مرحله بحرانی برسند.
علائم بیماری قلبی در سگها شامل موارد زیر می‌شود:
خستگی زودرس حتی پس از فعالیت سبک
سرفه‌های شبانه یا پس از خواب
تورم شکم یا پاها به دلیل تجمع مایع
تنفس سریع در حالت استراحت
نبض ضعیف یا نامنظم
لثه‌های خاکستری یا متمایل به آبی
در صورت مشاهده این علائم، فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. بیماری‌های قلبی قابل کنترل هستند اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شوند.
نشانه‌های اختلالات ادراری و ناحیه تناسلی در سگها
دستگاه ادراری نیز یکی از قسمت‌هایی‌ست که به بیماری حساس است. توجه به علائم زیر می‌تواند به شما در تشخیص بیماری کمک کند:
ادرار با رنگ تیره، خونی یا کف‌آلود
تکرر ادرار، قطره‌قطره ادرار کردن یا بی‌اختیاری ادرار
درد در هنگام ادرار یا ناله کردن حین دفع
بوی تند و زننده ادرار
لیسیدن مداوم ناحیه تناسلی
تورم، زخم یا ترشحات غیرعادی از دستگاه تناسلی
اگر سگ شما ناگهان دیگر ادرار نکرد یا فقط چند قطره دفع کرد، این می‌تواند علامت انسداد مجاری ادراری باشد که فوراً باید رسیدگی شود.
علائم عصبی و رفتاری سگ که از بیماری خبر می‌دهند
سیستم عصبی مرکزی نقش مهمی در هماهنگی بدن دارد. مشکلات در این سیستم ممکن است به‌صورت علائم عصبی یا تغییرات رفتاری ظاهر شوند.
از جمله این علائم عصبی:
تشنج یا لرزش‌های ناگهانی
تغییر ناگهانی در شخصیت و رفتار (مثلاً پرخاشگری یا ترس بدون دلیل)
از دست دادن تعادل، افتادن ناگهانی یا چرخیدن به دور خود
حساسیت زیاد به لمس یا صدا
گیجی یا خیره شدن به نقطه‌ای ثابت بدون واکنش
چنین علائمی نیازمند مراجعه فوری به دامپزشک هستند، زیرا می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های مغزی، مسمومیت یا نارسایی شدید باشند.
بیماری‌های پوستی و مشکلات مو در سگ
پوست و موی سگ می‌توانند وضعیت سلامت درونی او را بازتاب دهند. هرگونه تغییر در پوست یا مو می‌تواند نشانه‌ای از مشکل جدی باشد.
موارد مهم در مبحث بیماری پوست و موی سگ شامل:
خارش شدید یا گاز گرفتن پوست توسط سگ
زخم، دمل، برآمدگی یا ترشح در نواحی مختلف بدن
ریزش مو به‌صورت منطقه‌ای یا سراسری
بوی غیرطبیعی از بدن سگ
پوسته‌ریزی، شوره یا خشک شدن بیش‌ازحد پوست
برخی از این علائم ممکن است ناشی از حساسیت غذایی، انگل‌های خارجی یا بیماری‌های سیستم ایمنی باشند.
بیماری‌های زئونوتیک در سگها: علائم و پیشگیری
بیماری‌های زئونوتیک به بیماری‌هایی اطلاق می‌شود که از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند. سگها ممکن است برخی از این بیماری‌ها را به انسان منتقل کنند، به‌ویژه زمانی که سیستم ایمنی سگ ضعیف باشد یا در تماس مستقیم با محیط آلوده قرار بگیرد. برخی از بیماری‌های زئونوتیک که سگها ممکن است به انسان منتقل کنند عبارتند از:
هاری (Rabies): یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های زئونوتیک که به‌طور عمده از طریق گاز گرفتن سگ آلوده منتقل می‌شود. علائم آن در سگها شامل تغییر رفتار، تشنج، فلج و مشکلات تنفسی است. برای پیشگیری از این بیماری، واکسیناسیون دوره‌ای سگها ضروری است.
لیپتوسپیروز (Leptospirosis): این بیماری باکتریایی از طریق تماس با ادرار حیوانات آلوده منتقل می‌شود و علائمی مانند تب، زردی پوست، ضعف و اسهال در سگها ایجاد می‌کند.
سالمونلا (Salmonella): این باکتری از طریق مدفوع سگ‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. علائم در سگها ممکن است شامل اسهال، تب و بی‌اشتهایی باشد.
پیشگیری از بیماری‌های زئونوتیک در سگها، نیازمند رعایت بهداشت مناسب، جلوگیری از تماس با حیوانات وحشی و انجام واکسیناسیون به‌موقع است. شستشوی دست‌ها پس از تماس با سگها و نظافت منظم محیط زندگی آن‌ها نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
چک‌لیست روزانه برای بررسی سلامت سگ
برای حفظ سلامت سگها و پیشگیری از مشکلات بهداشتی، بررسی وضعیت عمومی سگ به‌صورت روزانه ضروری است. این بررسی‌های روزانه به شما کمک می‌کند که به‌موقع متوجه هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی سگ خود شوید. چک‌لیست روزانه‌ای که می‌توانید برای این منظور استفاده کنید، شامل موارد زیر است:
۱. بررسی رفتار و انرژی سگ:
آیا سگ شما بازیگوش است؟
سگ شما از خواب بیدار می‌شود و به فعالیت روزانه علاقه دارد؟
آیا سگ بی‌حالی بیش از حد نشان می‌دهد یا تمایلی به تعامل ندارد؟
۲. بررسی وضعیت غذایی:
آیا سگ شما اشتهای طبیعی دارد؟
غذا خوردن یا نوشیدن به‌طور عادی انجام می‌شود؟
آیا سگ دچار استفراغ یا اسهال است؟
۳. بررسی وضعیت جسمی:
آیا سگ لاغر یا اضافه وزن دارد؟
پوست سگ سالم است یا علائمی از التهاب، زخم یا ترشحات وجود دارد؟
آیا سگ شما دچار طاسی یا ریزش مو شده است؟
۴. بررسی دستگاه تنفسی و قلبی:
آیا تنفس سگ طبیعی است؟ (آیا تنفس تند یا سطحی مشاهده می‌شود؟)
سگ هنگام فعالیت به راحتی نفس می‌کشد؟
آیا سگ شما سرفه می‌کند یا خس‌خس دارد؟
۵. بررسی وضعیت ادراری و گوارشی:
آیا سگ شما به‌طور طبیعی ادرار می‌کند؟
سگ از لحاظ گوارشی مشکلی دارد؟ (اسهال، یبوست، یا استفراغ)
آیا سگ به‌طور طبیعی مدفوع می‌کند و آیا وضعیت آن طبیعی است؟
۶. بررسی وضعیت اجتماعی و رفتاری:
آیا سگ با سایر حیوانات یا اعضای خانواده تعامل دارد؟
سگ پرخاشگری غیرمعمول از خود نشان می‌دهد؟
آیا سگ بیش از حد به نواحی خاصی از بدن خود دست می‌زند یا لیس می‌زند؟
این چک‌لیست می‌تواند به شما کمک کند تا وضعیت سلامتی سگ خود را به‌طور روزانه ارزیابی کنید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر، سریعاً اقدام به مشاوره یا مراجعه به دامپزشک کنید.
چه زمانی در صورت بروز بیماری‌های سگها باید به دامپزشک مراجعه کنید
اگرچه برخی از علائم می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات جزئی باشند که به‌طور خودبه‌خود حل می‌شوند، اما برخی دیگر می‌توانند به بیماری‌های جدی اشاره داشته باشند که نیاز به درمان فوری دارند. زمان‌هایی که باید حتماً به دامپزشک مراجعه کنید شامل:
افزایش یا کاهش ناگهانی وزن: اگر سگ شما در مدت زمان کوتاهی کاهش یا افزایش وزن شدیدی داشته باشد، این ممکن است نشانه‌ای از مشکل غدد درون‌ریز، بیماری قلبی، یا مشکلات گوارشی باشد.
علائم تب یا عفونت: تب بالا، زردی پوست، ترشحات غیرطبیعی از بدن، یا تغییر رنگ لثه‌ها به سفید یا آبی، همگی می‌توانند نشانه‌های عفونت یا بیماری‌های جدی باشند.
مشکلات تنفسی یا سرفه‌های شدید: سرفه‌های مداوم، تنگی نفس، و سختی در تنفس می‌توانند نشانه‌هایی از بیماری‌های ریوی، قلبی، یا عفونت‌های تنفسی باشند.
استفراغ و اسهال شدید: اگر سگ شما بیش از دو بار در روز استفراغ می‌کند یا دچار اسهال است، باید هرچه سریع‌تر به دامپزشک مراجعه کنید. اسهال یا استفراغ به همراه خون می‌تواند نشانه‌ای از مسمومیت یا عفونت باشد.
رفتارهای غیرطبیعی: تغییرات ناگهانی در رفتار سگ، مانند اضطراب، پرخاشگری، یا بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزانه، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات عصبی یا داخلی باشد.
عدم تمایل به خوردن یا نوشیدن: اگر سگ شما به‌طور مداوم از غذا یا آب امتناع کند، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات دستگاه گوارش یا مشکلات کلیوی باشد.
نکته مهم: به هیچ وجه به صورت خودسرانه اقدام به تجویز دارو نکنید، هرگونه تجویز دارو و نوشتن نسخه باید توسط دامپزشک انجام شود.
پیشگیری و مراقبت از بیماری‌های سگها برای حفظ سلامت او
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات، توجه به برخی نکات بهداشتی و مراقبتی ضروری است:
۱. واکسیناسیون دوره‌ای: واکسیناسیون سگها علیه بیماری‌های خطرناک از جمله هاری، پاروو ویروس، دیستمپر و… از اهمیت بالایی برخوردار است. حتماً واکسیناسیون‌های مورد نیاز سگ خود را مطابق با توصیه دامپزشک انجام دهید.
۲. تغذیه مناسب: رژیم غذایی متعادل با مواد مغذی کافی برای سلامت سگ شما ضروری است. از دادن غذاهای انسان‌محور به سگ خود اجتناب کنید و به آن‌ها غذای مخصوص سگ که متناسب با نیازهای جسمی و سنی‌شان باشد، بدهید. از مکمل‌هایی مانند امگا۳ و مولتی ویتامین مخصوص سگ برای تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از بروز بیماری‌های استفاده کنید.
۳. ورزش و فعالیت بدنی: سگها به فعالیت بدنی نیاز دارند. پیاده‌روی منظم، بازی و تمرینات فیزیکی به سلامت جسمی و روانی سگ کمک می‌کند.
۴. بررسی منظم سلامت: مراجعه منظم به دامپزشک برای انجام معاینات دوره‌ای می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات کمک کند. حتی اگر سگ شما به‌ظاهر سالم است، مراجعه‌های منظم از اهمیت زیادی برخوردار است.
۵. مراقبت از دندان‌ها و پوست: بهداشت دهان و دندان و نظافت پوست و موی سگ اهمیت ویژه‌ای دارند. دندان‌ها را به‌طور منظم مسواک کنید و پوست سگ را از نظر انگل‌ها، زخم‌ها و علائم عفونت بررسی کنید.
جمع‌بندی مقاله بیماری‌های سگها
درک علائم بیماری در سگها و اقدامات پیشگیرانه می‌تواند کمک زیادی به حفظ سلامت آن‌ها کند. سگها برای صحبت کردن و بیان احساسات خود از زبان استفاده نمی‌کنند و این وظیفه‌ی صاحب سگ است که به تغییرات رفتاری، جسمی و سلامت کلی حیوان خانگی خود توجه داشته باشد. با توجه به علائمی که در این مقاله توضیح داده شد، می‌توانید تشخیص‌های اولیه‌ای داشته باشید و در صورت لزوم، به دامپزشک مراجعه کنید.
یادتان باشد که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با مراقبت‌های بهداشتی مناسب، تغذیه متعادل، ورزش منظم و واکسیناسیون‌های به‌موقع، می‌توانید عمر سگ خود را طولانی‌تر کرده و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید.